محمد ملکی، کارشناس چاپ و نشر در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به مشکلات سال‌های اخیر چاپ و نشر عنوان کرد: ما در سال‌های اخیر برای تهیه مواد اولیه مشکلات زیادی داشتیم که کرونا به این موضوع دامن زده است و بسیاری از همکاران ما در کار خود احساس بلاتکلیفی زیادی دارند.
 
وی افزود: در بازار وضعیت به‌گونه‌ای بود در برخی بازه‌های زمانی که برخی افراد حتی می‌خواستند کاغذ نفروشند زیرا اگر نمی‌فروختند سود بیشتری می‌کردند و با توجه به افزایش قیمت‌ها به‌‌نظر می‌رسد که کرونا این‌گونه مشکلات را بیشتر کرده است.
 
ملکی با اشاره به موضوعی که بعد از کرونا پیش آمده است، گفت: یکی از مشکلات این است که اکنون متاسفانه بازار کاری وجود ندارد؛ یک‌سری از کسب و کارها مدت طولانی فعالیت نداشتند و الان هم یکسری دیگر فعالیت ندارند؛ هرچند اگر هم فعال باشند، بازار سفارش مشتریان خوب نیست.
 
وی با بیان اینکه همه این رویدادها بر فعالیت چاپخانه‌داران هم تاثیر گذاشته است، ادامه داد: از آنجایی که می‌گویند چاپ کتاب در انتشار ویروس موثر است، همین موضوع موجب شده که برخی از ناشران دست از کار بکشند و صبر کنند تا اوضاع بهتر شود اما این عدم فعالیت منجر به عدم خریداری مواد اولیه و عدم سفارش‌دهی به چاپخانه‌‌داران شده است.
 
ملکی تاکید کرد: وقتی کتابی چاپ نشود تبلیغاتی هم روی آن انجام نمی‌شود و همه این موارد به صورت زنجیره‌وار بر روی مشاغل مختلف در این حوزه تاثیر گذاشته است و دست‌اندرکاران را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است.
 
تغییر استراتژی به سمت فضای مجازی
ملکی همچنین به رویکردهای نوین برخی فعالان چاپ و نشر در ایام قرنطینه کرونا و بعد از آن اشاره کرد و گفت: در این دوران استفاده از فضای مجازی رشد زیادی داشت و بسیاری از ناشران و کتاب‌فروشان کتاب‌های خود را با تبلیغ در فضای مجازی به‌دست مخاطب رساندند و فضای مجازی به بازار چاپ و نشر کمک زیادی کرد.
 
وی با بیان اینکه برخی نوآوری‌ها در بازار چاپ و فروش به رونق کسب و کار فعالان حوزه نشر منجر شد، ادامه داد: بسیاری از دست‌اندرکاران این حوزه با فروش آنلاین کتاب و ارسال به محل مشتری توانستند بازار خود را به‌طور نسبی حفظ کنند اما به‌نظرم هنوز هم استراتژی تدافعی دارند و فروششان مثل سابق نیست و همین موضوع بر پیکره نشر ضربه وارد کرده است.
 
ملکی به عدم برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم اشاره کرد و گفت: برپا نشدن نمایشگاه که هرسال در اقتصاد صنعت نشر و نقدینگی این حوزه نقش به‌سزایی داشت یکی از اثرات مهم دوران پساکرونا به‌شمار می‌آيد، زیرا فروش کتاب را کم کرده، ناشران تا مدت‌های زیادی به دنبال چاپ کتاب‌هایشان نخواهند رفت و از کتاب‌های انبار برای فروش فعلی استفاده می‌کنند و با توجه به وضعیت بازار نیازی به تولید مجدد کتاب‌ها یا آثار جدید نمی‌بینند.
 
وی تاکید کرد: البته فکر می‌کنم وضعیت صنعت چاپ به دنبال استفاده صنایع مختلف از این حوزه به‌زودی به حالت عادی برگردد. البته به‌دلیل ادامه‌دار بودن بیماری کرونا فعالان این بخش باید به‌دنبال راهکاری مختلف برای ثبات در فروش باشند. اگرچه شاید اوضاع دیگر مثل سابق نشود اما با کمک استراتژی تدافعی باید به‌گونه‌ای عمل کنند که سهم خود را در بازار حفظ کند.
 
ملکی بلاتکلیفی برای فعالان چاپ و نشر را یکی از مشکلات این حوزه دانست و عنوان کرد:‌ نبود وضعیت اقتصادی با ثبات همواره یکی از دغدغه‌‌های فعالان این حوزه بوده است و کرونا این مشکلات را دوچندان کرده است و اگرچه واردات کاغذ و سایر ملزومات در حال انجام است ولی بحث سفارش‌گیری برای صنف مهم است که به دلیل این بیماری نمي‌توانند پیش‌بینی مناسبی از وضعیت بازار داشته باشند.
 
نقش کرونا در به‌روزرسانی چاپ و نشر
ملکی با بیان اینکه کرونا بسیاری از صنایع مثل چاپ و نشر را چند سال جلو انداخته است، گفت: امروز موقعیتی پیش آمده است که تبلیغات در چاپ و نشر به سمت شبکه‌های مجازی هدایت شده است و به جای پخش تراکت و تبلیغات در نشریات می‌توان از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط بهتر و موثرتر با مخاطبان استفاده کرد.
 
به گفته وی، فعالان چاپ و نشر می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌هایی که در این شبکه‌ها وجود دارد مخاطبان خود را دسته‌بندی کرده و متناسب با نیاز هر یک از آن‌ها محصولات و کتاب‌های خود را ارایه کنند تا به هدف نهایی خود برسند.
 
ملکی با بیان اینکه دست‌اندرکاران چاپ و نشر باید به فکر یک کار جدید و متنوع در حرفه خود باشند، افزود: محصولات نوآورانه و تغییر در محصول از جمله اقداماتی است که ناشران باید به دنبال آن باشند، در بازار کتاب عرضه کتاب‌های صوتی و دیجیتالی زیاد شده است هرچند هنوز جای کتاب فیزیکی را نمی‌گیرد اما مخاطبان به استفاده از فرمت‌های جدید کتاب استقبال نشان داده‌اند.
 
وی با طرح این موضوع که فعالان کسب و کارهای چاپ برای ادامه حیات خود به تغییرات جزیی و کلی نیاز دارند، گفت: ادامه مسیر نیازمند همسو شدن با تغییرات روز است تا واحدهای چاپ و نشر تعطیل نشوند، به زودی بخشی از فضای چاپ و نشر کشور در فضای مجازی خواهد بود و ناشران باید از این ظرفیت‌ها در کار خود بیشترین استفاده را داشته باشند.
 
ملکی خاطرنشان کرد: فعالان این حوزه باید با استفاده از استراتژی‌های تدافعی و ثبات بازار را حفظ کنند تا اوضاع عادی شود؛ یکسری تحول پیش روی این صنعت است اما باید با تغییرات به‌موقع آن‌ها را کنترل کرد تا فعالیت در این حوزه رو به تعطیلی نرود.
 
لزوم تشکیل اتاق فکر
وی همچنین با ارایه پیشنهاداتی در این زمینه گفت: به‌نظرم باید کارگروهی با مشارکت اتحادیه چاپخانه‌داران و صادرکنندگان صنعت چاپ با حضور پیشروها، باتجربه‌ها و پیشکسوتان این دو حوزه تشکیل شود تا درباره آینده برنامه‌ریزی کرده و خط مشی بگذارند.
 
ملکی افزود: این افراد با حضور در یک اتاق فکر و همفکری و تبادل نظر باید خط مشی مشخصی را برای دوران پساکرونا به تمام اهالی صنعت چاپ به عنوان یک پیشنهاد ارایه دهند زیرا با این موجی که در جهان و ایران رخ داده است باید به دنبال راهکاری برای عبور و برون‌رفت از این بحران داشته باشیم.
 
به گفته وی، اکنون متخصصان و کارشناسان زیادی در دو حوزه چاپ و نشر مشغول فعالیت هستند که کوله‌باری از تجربه و بحران‌های سخت دارند، می‌توان از دیدگاه‌ها و نظرات آن‌ها در این روزهای بحرانی استفاده کرد زیرا تجربه نشان داده است که با همفکری می‌توان استراتژی‌های مختلف را اجرایی کرد تا دوران پساکرونا را با کمترین آسیب و مشکل با همفکری وهمدلی و همیاری اصناف پشت سر بگذاریم.